Over het museum
Historie
Halverwege 1991 werd ik (Jan Hetteling) benaderd door Jan Visser uit Amsterdam. Hij was zelf geen flessenscheepjesbouwer, maar een verzamelaar. Hij was in die tijd handelaar in maritieme artikelen. Hij vroeg mij: ‘Wil jij samen met mij een museum voor scheepjes in flessen oprichten?’ Jan was in die tijd een zakelijke relatie van mij. Hij vertelde, dat een poging om in het Amsterdamse Havenkwartier een museum op te richten, gestrand was wegens gebrek aan geld bij de stichting, dat het nautisch kwartier moest ontwikkelen. Men was slechts tot de vloer gekomen.
Ik had toen een uitgebreid netwerk en Jan dacht, dat ik wel in staat zou zijn om een museum in Enkhuizen te realiseren. Jan maakte mij enthousiast voor het idee. Hij zou circa 350 scheepjes in flessen inbrengen en ik de volledige inventaris, van kassa tot vitrines, lampen enz. Het probleem was; waar in Enkhuizen? Wij besloten om een presentatie te doen bij het College van Burgemeester en Wethouders en zij waren razend enthousiast. Wanneer een vestiging in Enkhuizen om welke reden dan ook niet mogelijk zou zijn, zou Jan Visser de gemeente Harlingen benaderen.
Met Joop Knukkel, de toenmalige wethouder van Cultuur, zijn we met zijn drieën door het havengebied van Enkhuizen gelopen en toen kwamen wij uiteindelijk terecht bij het Spuihuisje,
Onze locatie (rijksmonument het Spuihuisje)
Het Spuihuisje is een huisje, dat halverwege de 16e eeuw gebouwd is bovenop een sluisdeur, welke het eerste gat in de West-Friesche Omringdijk afsloot, en waar op dat moment de familie Ruiter woonde. Het toeval wilde, dat de familie zou verhuizen naar Denenburg, een wooncentrum voor senioren. Het huisje was slecht geïsoleerd en men loosde het toilet, de keukenafvoer en de douche op het oppervlaktewater onder het huisje, de doorgang van de Zuider Haven naar de voormalige Zuiderzee.
In november 1991 werd de Stichting Flessenscheepjes Museum opgericht met als doel: het tentoonstellen van een collectie flessenscheepjes en in het in standhouden van het museum, een stichting zonder winstoogmerk. Jan Visser werd secretaris/penningmeester en ik werd voorzitter.
Er werd een bedrijfsplan gemaakt, (dat was en is mijn kennis en kunde) en de gemeenteraad ging uiteindelijk akkoord met een wijziging van de bestemming van woonhuis in museum, ging tevens akkoord met het verbouwingsplan tot museum. De kosten van de verbouwing kwamen volledig voor rekening van de gemeente. Algemeen werd namelijk aangenomen, dat het museum een goede bijdrage zou leveren aan de toeristische en culturele aantrekkelijkheid van Enkhuizen. Het cultuurtoerisme moest gestimuleerd worden. Een toeristentrekker dus.
De Dienst Rijksmonumenten ging akkoord met de verbouwing en uiteindelijk kon het museum in mei 1992 onder geweldige belangstelling, waaronder het NOS-journaal, geopend worden. Alleen al de aankondiging van de opening bracht een aantal flessenscheepjesbouwers ertoe, om een schenking te doen aan het museum. In de loop van de jaren volgden er vele schenkingen, legaten. Ook werden er aankopen verricht.
Thans bevat de collectie meer dan 1000 flessenscheepjes, de één nog mooier dan de andere. Van een scheepje in een zekering en een fietslampje tot in een 10-literfles, met een complete vloot erin.
Sinds de opening zijn er vele thematentoonstellingen geweest en zijn delen van de collectie uitgeleend aan andere – buitenlandse – musea, bibliotheken, verzorgingstehuizen enz. Vele Tv-zenders hebben aandacht besteed aan het museum, dat werkelijk uniek is in de wereld. De Oostenrijkse TV, de ZDF, de Avro, de NOS (klokhuis), de KRO, de Canadese TV, de Taiwanese TV, die drie dagen opnamen heeft gemaakt, omdat het museum onderdeel was van een quiz over Nederland.
De filmmakers van de ‘Scheepsjongens van Bontekoe’ hebben het museum in de film gebruikt als kroeg.
Jan Visser overleed op 6 januari 2004. Ter ere en nagedachtenis aan hem hangt er een gedenkplaat in het museum, welke tijdens de opening van een thematentoonstelling door zijn weduwe, Louise Bron, werd onthuld.
Lied Flessenscheepjes
Flessenscheepjes: je kan ze bouwen, je kan ze bekijken in het Flessenscheepjes Museum, maar je kan er ook een lied over schrijven, zoals Ken Stephens deed.
Little ships that sail in bottles
That will never feel the wind
Little ships with glass horizons
Put there by the hand of man.
The old sailor can remember
As he builds them with his hands
Former times on wide blue oceans
Though they’ll never leave the land.
Tall crossed yards and spidery rigging
Ensigns high and billowing sails
All contained there in a bottle
Where it never feels the gales.
Special tools put ships in bottles
Where they voyage without time
Painted ships in tiny oceans
Like the ancient mariners rhyme.
Ken Stephans, 25-8-1996.
